Energietransitie in de praktijk: ‘Start met de quick wins’

Experts in de droge en natte procesindustrie reageerden tijdens de combibeurs Pumps & Valves / Solids Rotterdam met praktische oplossingen op zes vragen tijdens deze duurzaamheidsdiscussie. Op het podium stonden commercieel directeur Frans Bakker van Dinnissen Process Technology, salesmanager Tim van Haren van Aerzen Nederland, sales- en marketingmanager Bertram Mak van Hosokawa Micron en directeur Perry Verberne van Van Beek Schroeftransport.

1: De energietransitie: waar staat de procesindustrie nu?

Bakker: “Ik merk dat steeds meer klanten zich bewuster worden van hun energieverbruik. Een paar jaar geleden hadden ze het eigenlijk nooit over energiebesparing, maar nu is het een duidelijk aandachtspunt. Dit is positief en iets waar we allemaal aan moeten werken. Wij proberen bewustwording te creëren, vooral aan het begin van het proces, omdat er in de procestechnologie veel energie wordt verbruikt.”

Energiebesparing

Mak: “We zien met name bij nieuwe aanvragen en nieuwe projecten die klanten aandragen dat er nadrukkelijk aandacht is voor energiebesparing. Klanten dagen ons ook uit om steeds meer herbruikbare energie toe te passen als wij een proces optimaliseren. Concreet voorbeeld: een oude gasbrander omzetten naar een elektrisch heating systeem met alles wat daarbij hoort.”

Financiële drijfveren

Verberne: “Misschien moet ik een andere mening laten horen. Ik denk dat de procesindustrie echt nog in de beginfase zit. Momenteel draait het vooral om financiële drijfveren. Iedereen ziet hogere energiekosten en denkt nu na over hoe ze dat kunnen veranderen. Eerlijk gezegd heeft dit weinig te maken met duurzaamheid.”

Prijs in plaats van energie

Van Haren: “Ik ben het met Perry eens. We zien dat klanten nog steeds ouderwetse apparatuur gebruiken en vooral naar de prijs kijken in plaats van naar het energie-aspect. Er is echter een verandering gaande, en klanten beginnen meer aandacht te besteden aan energie-efficiëntie.”

2 Welke besparingsmogelijkheden zien jullie als leveranciers?

Van Haren: “Stel, je wilt 30% minder energie verbruiken, dan zijn er concrete mogelijkheden om dat te bereiken, afhankelijk van het proces en de luchtdrukvereisten. Je kunt warmtewisselaars gebruiken om warmte terug te winnen, vooral bij hoge drukken. Er zijn ook mogelijkheden om luchtverliezen te verminderen door afdichtingen tijdig te vervangen. Je kunt meer elektrificeren en kijken naar zonne-energie.”

Optimalisatie en elektrificatie

Mak: “Kijk je naar mengtechnologie, dan draait het om het optimaliseren en verkorten van mengtijden en de elektrificatie van processen, en zeker ook warmteterugwinning. Onze locatie heeft de afgelopen jaren grote stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. We zijn betrokken bij het Ecovadis-model en hebben vorig jaar de bronzen medaille behaald, en dit jaar de zilveren medaille. We blijven werken aan verduurzaming op onze locatie, met als doel om in 2024 verdere verbeteringen te realiseren. We kijken ook naar onze hele toeleveringsketen en proberen onze leveranciers te betrekken en te motiveren om duurzamer te worden.”

Zelf opslaan van groene energie

Verberne: “Besparen op je persluchtverbruik is een hele simpele manier, kijk eens goed naar je luchtafdichtingen, zorg dat lekke zijn vervangen. In een wat breder kader zie je dat mensen steeds meer gaan elektrificeren, steeds meer stroom uit zonne-energie gaan gebruiken. De volgende stap is dat je dat moet gaan opslaan en daarin wordt ook steeds verder gekeken. Aansluitend op wat Tim net zei, zeg ik, kijk niet alleen naar grote accupakketten. Kijk vooral ook naar datgene wat je al aan accupakketten in een proces hebt staan. Het is vaak verbazingwekkend wat er al aanwezig is, maar niet gebruikt wordt.”

Zwaartekracht benutten

Bakker: “Blowers en compressoren proberen we zo min mogelijk te gebruiken, omdat het energieverspilling is om dingen met lucht te transporteren. Wij kiezen ervoor zwaartekracht op een eenvoudige manier in onze ontwerpen benutten. We zorgen ervoor dat zakken en bigbags automatisch omhooggaan, rechtstreeks in onze menger doseren en vervolgens met zwaartekracht naar beneden door de menglijn bewegen, rechtstreeks naar de verpakkingslijn. Traditioneel gebeurde het omhoog brengen van zakken en bigbags met pneumatisch transport. Gebruik je daar een lift voor, dan is dat zo’n 4 keer gunstiger qua energieverbruik. Bovendien heb je veel minder beschadiging van het product, omdat je niet 2x pneumatisch transporteert. En je verkleint ook nog eens de kans op ontmenging.”

3. Wat zijn de Quick Wins?

Mak: “Op het gebied van onderhoud is dat:

1. Ten eerste het verlengen van de levensduur
2. Denk ten tweede na over het gebruik van energie, ofwel door het inkopen van groene energie of door zelf groene energie op te wekken
3. En ten derde betreft de interne bedrijfsvoering – met als doel reststromen en afvalstromen te minimaliseren.

Ik denk dat besparen nog steeds de allerbelangrijkste stap is. Het is essentieel om inzicht te krijgen in het verbruik, zodat je weet waar je kunt besparen.”

Kwantificeren

Bakker: “Ik ben het eens met Bertram. Er zijn meer mogelijkheden dan je denkt, en als je kritisch naar je installaties kijkt, kun je quick wins vinden. Belangrijk is om deze winsten goed te kwantificeren en te zoeken naar passende oplossingen.”

Procesoptimalisatie

Van Haren: “Het draait om procesoptimalisatie. Vaak draaien installaties jarenlang met dezelfde machines en luchtdebieten, soms wel 40 jaar, terwijl er mogelijkheden zijn om langzamer te draaien en minder energie te verbruiken. Dit kan vaak met eenvoudige onderzoekjes van een paar minuten. Vaak kun je daarmee al hele grote stappen zetten.”

Besparen, besparen, besparen

Verberne: “Ja, ik denk dat op 1, 2 en 3 staat besparen. Zoveel mogelijk, hè. We kunnen verduurzamen op allerlei manieren, maar ik denk besparen – dus het niet gebruiken – nog steeds het allerbelangrijkste is.”

4. Wat is jouw succesverhaal van geslaagde verduurzaming?

Bakker: “We werken momenteel samen met een klant waar we een lang draaiende installatie hebben. Deze gebruikt vloeibare stikstof voor verschillende doeleinden, waaronder ATEX-toepassingen en het koelen van lucht. De prijzen voor vloeibare stikstof zijn enorm gestegen. We hebben eenvoudig een warmtewisselaar geïmplementeerd om de lucht efficiënt te koelen, waardoor we aanzienlijk minder vloeibare stikstof nodig hebben. Deze investering wordt in minder dan een jaar terugverdiend.”

Bierbostelhergebruik geoptimaliseerd

Mak: “Ik ben enthousiast over een project bij een brouwerij waar we hebben bijgedragen om het energieverbruik terug te dringen. Dit proces gebruikt gerst als grondstof en genereert bierbostel als bijproduct – vaak gebruikt in de veevoederindustrie vanwege het eiwitgehalte. Samen met enkele klanten hebben we het proces geoptimaliseerd om de bierbostel beter te hergebruiken en te drogen, waarbij we 30% energie besparen. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van de koolstofvoetafdruk en draagt bij aan de eiwittransitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Het is een succesverhaal met vele positieve aspecten.”

Vrijkomende warmte hergebruikt

Verberne: “Een mooi voorbeeld dat betrekking heeft op schroeftransport is het gebruik van vrijkomende warmte in een proces. We produceren onder andere koelgroeven om producten af te koelen. In dit proces komt het product met een temperatuur van ongeveer 1000 graden uit een verbrandingsoven. We gebruiken verwarmd koelwater om de productstroom af te koelen. Vervolgens hergebruiken we dat verwarmde koelwater in het proces, wat resulteert in aanzienlijke energiebesparingen.”

Turboblowers voor beluchting afvalwater

Van Haren: “Onze machines worden vaak gebruikt voor beluchting, bijvoorbeeld in afvalwaterzuivering of mouterijen. Vaak worden verouderde roots blowers gebruikt voor dit doel. Wij zetten in plaats daarvan turbomachines of schroefblowers in. Roots blowers zijn verdringerpompen zonder interne compressie, wat veel energie kan kosten. Turbomachines kunnen de lucht tot de vereiste druk brengen, wat aanzienlijke energiebesparingen oplevert. Soms is dat tot wel 30% of meer, vooral als er een nieuwe elektromotor klasse IE-4 wordt geïnstalleerd.”

5. Wat zijn de grootste knelpunten in industriële verduurzaming? Tips?

Van Haren: “Ja, het lijkt erop dat bepaalde investeringen in duurzaamheid op korte termijn niet altijd financieel lonend zijn, en er is onzekerheid over subsidies van de overheid. Zoals bijvoorbeeld de salderingsregeling voor zonnepanelen die kan veranderen. Een knelpunt lijkt te zijn dat industrieën vaak op korte termijn denken en zich te veel richten op kortetermijnwinsten, terwijl duurzaamheid vaak investeringen op lange termijn vereist.”

Terugverdientijd

Verberne: “ Ja, Ik denk dat je heel veel belemmeringen zou kunnen noemen. Maar de drive zou moeten zijn ‘het willen besparen’ en op basis daarvan ga je aan de slag. Natuurlijk een terugverdientijd is belangrijk, maar niet altijd het enige criterium. Het is funest om geen eigen visie te hebben op duurzaamheid en te besluiten om op basis daarvan te handelen. Soms moet je gewoon een stap zetten om de juiste richting op te gaan. We moeten klein beginnen en geleidelijk vooruitgang boeken. Een praktijkvoorbeeld is dat we ons eigen gasverbruik in de fabriek zijn gaan monitoren en onverklaarbaar gasverbruik in de zomermaanden ontdekten. Door een onnodige ketel te vervangen, kunnen we in de zomer gasloos opereren en hebben we een CO2-neutrale productie gerealiseerd.”

Elektriciteitsnetwerk

Mak: “Er zijn wel beren op de weg natuurlijk. Een echte beer in Nederland is natuurlijk ons elektriciteitsnetwerk. Mensen wordt zo soms de kans ontnomen om duurzaam te investeren. Maar, net wat Perry zegt, soms is het kortetermijndenken belangrijker. Uiteindelijk denk ik dat als het gaat om duurzaamheid gaat en om ROI, dat uiteindelijk die terugverdientijd best wel meevalt. Ik denk dat de industrie, ondanks de obstakels, niet moet aarzelen om duurzame investeringen op lange termijn te overwegen. We moeten niet alleen denken aan kortetermijnwinst, maar ook aan de lange termijn, want uiteindelijk is dit essentieel om vooruitgang te boeken.”

Regeltjescultuur

Bakker: “Het is de regeltjescultuur die belemmert, niet de onwil. We zijn allemaal zeg maar verslaafd geraakt aan zonnepanelen. Maar als wij niet in staat zijn om de stroom die we opwekken gelijk weer te gebruiken, dan hebben we mooi heel veel zonnepanelen, maar maken elektriciteit op een verkeerd tijdstip. Daar hebben we als bedrijven allemaal mee te dealen. Wij ondervinden dat aan den lijve bij gesprekken met de gemeente. De gemeente heeft ‘geen stroom’. Wij worden daar echt mee geconfronteerd. Als mijn buurman elektriciteit nodig heeft, is het niet eens mogelijk dat hem te kunnen leveren. Dat hebben we gewoon niet goed geregeld bij de overheid. Dat is natuurlijk wel eigenlijk te gek voor woorden.”

6. Tot slot, hoe duurzaam zijn jullie en de procesindustrie in 2030?

Mak: “Naar mijn mening zal de procesindustrie zich in de richting van verbeterde apparatuur ontwikkelen om efficiënter met energie om te gaan, apparatuur langer in stand te houden en de levensduur te verlengen. Investeringen in nieuwe ontwikkelingen zullen centraal staan, gericht op energiebesparing en duurzaamheid. Dit is onze focus op weg naar 2030.”

Elektrificatie transport

Verberne: “In 2030 zal Van Beek volledig CO2-neutraal zijn en gasloos blijven. Waarschijnlijk zullen we samen met onze buren zorgen voor onze eigen energiebehoefte, vooral gericht op onze klanten. We zullen ons richten op elektrificatie, vooral voor transport.”

Monitoring op afstand

Van Haren: “In 2030 zijn we zeker niet stil blijven staan. We blijven continu onze machines energiezuiniger maken. Zoals Frans al aangaf, perslucht is kostbaar, maar blijft noodzakelijk. Daarom blijven we zowel mechanische als digitale verbeteringen doorvoeren, met monitoring op afstand om de efficiëntie te maximaliseren.”

Goed op weg

Bakker: “In 2030 verwacht ik dat we ons nieuwe testcentrum en productiehal hebben ontwikkeld, met goede stroomvoorzieningen en andere faciliteiten. Wat betreft de energietransitie, we zijn op de juiste weg, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Er is nog veel onzekerheid, maar we blijven onze machines in Nederland produceren, en we zullen multimedia en geavanceerde technologieën inzetten om internationaal te blijven concurreren.”