Tekst: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga
Het handmatige afkoppelen door de chauffeur/operator van tankwagenkoppelingen kan veiliger en gebruiksvriendelijker met een nieuw ontwikkeld mannelijk deel van de TW-koppeling.
Tekst: Marjan Hammink | Fotografie: Marco Vellinga
De afgrendelhefboom bij TW-koppelingen met een niet-symmetrisch systeem zorgt ervoor dat ze ook bij trillingen vergrendeld blijven. Daarom wordt deze robuuste verbinding vaak gebruikt voor het lossen van tankwagens die aardolie, vloeistoffen, mengvoeders en bulkgoederen vervoeren. Een veilige koppeling bij transport is zo gegarandeerd, maar hoe zit dat met het afkoppelen?
Een bekend risico is een eventuele terugslag. Zeer gevaarlijk, maar vraag willekeurige tankwagenchauffeurs of ze dat ooit hebben meegemaakt, en ze antwoorden ontkennend. Er lijkt een taboe op te rusten. “Dat is ook wat wij in gesprekken horen. Maar bij doorvragen vertelde een oud-chauffeur over een bijna-ongeval waarbij hij ternauwernood wist te voorkomen dat hij 8 meter naar beneden viel. Hij kreeg een terugslag bij het ontkoppelen,” zo weet Terry Hout, samen met Rik Metselaar initiatiefnemers van Safe2Atmos, gespecialiseerd in het veilig ontkoppelen van een TW-koppeling, zelfs als het systeem onder druk staat.
“Vervolgens keken we samen bij zijn tankwagen om een dop te verwijderen, maar zag hij net op tijd dat er een kraantje nog niet dicht stond waardoor er nog druk in het systeem aanwezig was. Onze nieuwe koppeling kan zo’n situatie niet voorkomen, maar als het gebeurt, zijn de gevolgen nihil. Onlangs hebben we nog een ongeval meegemaakt waarbij een vlinderklep niet goed afdichtte, en er tijdens het ontkoppelen een dop door de aanwezige druk losschoot, met als gevolg een gebroken hand bij de chauffeur.”
“Jutteren om de druk eraf te halen hoeft niet meer”Terry Hout
Een standaard TW-koppeling past via het vrouwelijke aansluitstuk met grendel, ring en hendel perfect op het mannelijke deel. Twee klauwen zorgen bij het verdraaien van de grendelring voor een vaste en lekvrije verbinding. De Safe2Atmos-koppeling kent door zijn ontwerp tijdens de ontkoppelingsfase geen terugslageffect. Doordat het niet nodig is om de slang vast te houden, heeft de chauffeur bovendien de handen vrij en hoeft ook niet in de beruchte vuurlinie te staan.
Met de nieuwe koppeling is een tik tegen de hendel genoeg: de nieuwe koppeling schiet vervolgens eerst in de gepatenteerde stopsectie, zodat de aansluiting plus slang in de vergrendeling blijft hangen, beheerst kan ontluchten en niet weg kan schieten. Dit komt door een relatief eenvoudig beveiligingslabyrint, dat de veiligheidskern vormt van de koppeling.
Om een standaard TW-koppeling te ontluchten gebruiken chauffeurs soms als handigheidje de ‘jutter’-methode, waarbij de koppeling enigszins gelost wordt en de slang heen en weer wordt gehaald waardoor de lucht kan ontsnappen. Hout illustreert: “Dat jutteren hoeft niet meer. Je kan de koppeling nu dus ook niet meer in je gezicht krijgen, wat in het verleden wel gebeurd is.” De koppeling kan daardoor ook minder snel op de grond stuiteren en heeft daardoor een langere levensduur.
De nieuwe S2A-koppeling werd stap voor stap ontwikkeld. Vanuit het basisidee werden berekeningen en plastic 3D-printmodellen gemaakt. Toen deze de lage druktesten wisten te doorstaan en hun werking aantoonden, werd een 3D-geprinte uitvoering in RVS gemaakt. “Hoewel dat vrij kostbaar was, wisten we dat we hiermee konden doorontwikkelen om hogere drukken te gaan testen,” vertelt Hout. Want ondanks dat tijdens de ontkoppelingsfase het systeem niet onder druk zou mogen staan, werd dat wel speerpunt van het ontwerp. Metselaar: “Eigenlijk moet zo’n systeem drukloos zijn, maar om te laten zien dat onze koppeling beter werkt onder gevaarlijke omstandigheden hebben we er druk op gezet. Het kan zomaar zijn dat iemand een kraantje niet heeft omgehaald en er nog 4 bar op staat. Ook kan er sprake zijn van een proces- of installatiefout.”
“Het ontwerp van de Safe2Atmos-koppeling voorkomt het terugslageffect”Rik Metselaar
Doordat de ontkoppelingsfase in twee delen gesplitst wordt, betekent dit ook extra ergonomische winst voor de chauffeur/operator. Het is niet langer nodig om de relatief complexe beweging te maken om de slang op te vangen, aangezien deze tijdelijk in de vergrendeling vast zit. Na deze tussenstap van ontluchting heeft de chauffeur de handen vrij om, zonder extra sleutel, in alle veiligheid definitief te ontkoppelen. Opgeteld maakt een tankwagenchauffeur deze complexe beweging, die op langere termijn ergonomisch belastend kan zijn, oneindig vaak.
De koppelingen zijn leverbaar in RVS 316 en messing in 2-, 3- en 4-duims maten in een uitvoering met pilaar en schroefdraad en zijn één op één te vervangen. Ze kunnen een werkdruk aan van 16 bar en voldoen aan de afmetingen en eisen van de NEN EN 14420-norm. De prijs ligt nagenoeg gelijk aan de huidige mannelijke TW-koppeling.
