Tekst: Leendert van der Ent | Fotografie: Marco Vellinga
Bovengronds, droog opgestelde, nat zelfaanzuigende centrifugaalpompen zijn weliswaar duurder in aanschaf dan dompelpompen, maar de Total Cost of Ownership is lager door minder energiegebruik en minder storingen. Centrifugaalpompen zijn dus een beter alternatief voor de 300.000 dompel- pompen die de Nederlandse gemeenten nu in het rioolstelsel gebruiken, volgens Jan Heuvel van Gorman Rupp.
Tekst: Leendert van der Ent | Fotografie: Marco Vellinga
Doekjes, luiers, vet en maandverband zorgen voor storingen in het Nederlandse rioolstelsel. Daarnaast kan het afvalwater van bepaalde industriebedrijven, recreatieparken en de intensieve veehouderij tot extra, lokale storingen leiden in het buitengebied, legt Jan Heuvel uit. Heuvel is Business Unit Manager Nederland bij pompenleverancier Gorman Rupp.
“Dat was ook het geval bij een rioolgemaal in Zevenaar, dat daarom gerenoveerd moest worden.” De meeste Nederlandse rioolgemalen zijn uitgevoerd met dompelpompen die aan een geleidestang op de bodem van de pompput zijn aangebracht. “Bij de renovatie in Zevenaar heeft Gorman Rupp een huurpomp geleverd – een nat zelfaanzuigende pomp – om de functie van die dompelpomp tijdelijk over te nemen. Die werkte wekenlang zonder storing en dat zette de betrokkenen aan het denken.”
Het grote probleem in Zevenaar was het verstoppen van de dompelpomp. De goede ervaring met de tijdelijke pomp leidde daar tot de beslissing om het gemaal op proef met een nat zelfaanzuigende pomp uit te voeren. “Daar is nu ruim een jaar lang geen noemenswaardige storing opgetreden”, vertelt Heuvel, “terwijl er in de oude opstelling regelmatig verstoppingen van de pompen waren en er ook twee à drie keer per jaar een kolkenzuiger aan te pas moet komen. Naast de kosten daarvan, speelt er ook nog een milieuaspect: vaker storingen oplossen, betekent meer CO2-uitstoot van transportkilometers.”
“De inzet van dompelpompen in het Nederlandse rioolstelsel is historisch gegroeid, maar er valt veel te zeggen voor een overstap naar nat zelfaanzuigende pompen”Jan Heuvel, Business Unit Manager Nederland bij Gorman Rupp.
Heuvel legt uit waarom dompelpompen storingsgevoeliger zijn. “Dompelpompen kunnen best wat vuiligheid aan, daar ligt het niet aan. Maar zo’n pomp zit aan geleidestangen in een put, en er hangen kettingen in die put om hem op te takelen. Daar kan zich troep ophopen. Er vormt zich een berg, waarvan om de zoveel tijd een groot stuk afbreekt – en dat kan de pomp niet aan.”
Bij een droog opgestelde, nat zelfaanzuigende pomp op maaiveldhoogte zit alleen de aanzuigleiding in de put. “Daardoor kan zich weinig troep ophopen. Bovendien is de proefopstelling in Zevenaar voorzien van een terugspoelleiding. Bij één keer per week spoelen gaat het weinige vuil wervelen en kan het worden afgepompt. Bij een dompelpomp is zo’n procedure niet mogelijk.” Bovendien is het verschil tussen in- en uitslagpeil met twintig centimeter klein gehouden.
“De zelfaanzuigende pomp slaat vaak en kort aan. Daardoor maakt vetafzetting minder kans. Bij een dompelpomp is een meter verschil geen uitzondering. Die slaat minder vaak, maar langer aan, omdat het pomptype niet geschikt is voor vaak aan- en afslaan.”
In Nederland was de inzet van een zelfaanzuigende pomp in een rioolgemaal nieuw. Het gebruik van dompelpompen voor deze functie is hier historisch gegroeid. Maar in België en Amerika zijn nat zelfaanzuigende pompen heel gebruikelijk. Gebruikservaring is er dus genoeg. De keuze voor een zelfaanzuigende pomp zal in Nederland daarom vaak komen op het moment dat de dompelpomp aan vervanging toe is.
De keus is dan: dezelfde situatie met dompelpomp herstellen of een zelfaanzuigende pomp in een geluiddempende polyester kast aanschaffen en in een dag laten installeren? “Die laatste keuze valt duurder uit”, erkent Heuvel. “Een zelfaanzuigende pomp is ruwweg 10 tot 15% duurder in aanschaf. Hoewel ik geen exacte cijfers heb, durf ik de stelling aan dat de Total Cost of Ownership vanwege lager energieverbruik en minder onderhoud lager uitvalt. Zo kan een duurdere pomp op den duur toch goedkoper zijn.”
“De veiligheidsomstandigheden waaronder het onderhoud kan plaatsvinden, spelen ook mee”Jan Heuvel, Business Unit Manager Nederland bij Gorman Rupp.
Alle pompen moeten zo nu en dan nauwkeurig worden afgesteld om het rendement zo hoog mogelijk te houden. “Bij een zelfaanzuigende, droog opgestelde pomp kan één monteur dit werk in tien minuten onder schone omstandigheden uitvoeren”, stelt Heuvel.
“Bij een dompelpomp heeft dit aanzienlijk meer voeten in aarde. Bij onderhoud moet een dompelpomp altijd eerst uit de put getakeld worden en schoongemaakt worden, voordat het eigenlijke werk kan beginnen.” Tijd en geld zijn daarbij niet de enige factoren. “De veiligheidsomstandigheden waaronder het onderhoud kan plaatsvinden, spelen ook mee”, zegt Heuvel.
“De Arbowet schrijft voor dat er altijd twee onderhoudsmedewerkers aanwezig moeten zijn, als er werkzaamheden in de pompput gedaan moeten worden. Dat is vanwege de risico’s die rioolgassen opleveren. Omdat je bij een bovengronds rioolgemaal niet in de put hoeft te zijn, vervalt de tweede man. Dus al met al zijn er heel wat argumenten om bij een renovatie voor een droog opgestelde nat aanzuigende pomp te gaan.” ●
